Όταν η ισλαμική επιστήμη θαύμαζε τον Αριστοτέλη, μελετούσε τον Ευκλείδη και βγήκε μπροστά από τη μεσαιωνική Ευρώπη
Ο θαυμασμός για τον Αριστοτέλη
Τον 9o αιώνα στη Βαγδάτη λειτουργούσε ο “Οίκος της Σοφίας”, ένα από τα σημαντικότερα κέντρα διανόησης που ενθάρρυνε φιλόδοξους νέους άντρες να συμμετάσχουν στη μετάφραση και τη μελέτη παλιών χειρογράφων, πολλά από τα οποία προέρχονταν από την αρχαία Ελλάδα και τη Ρώμη.
Τα έργα του Αριστοτέλη, του Ευκλείδη, του Γαληνού και άλλων στοχαστών της αρχαίας Ελλάδας είχαν όλα μεταφραστεί.
Ήταν μια σημαντικότατη δράση, αφού ορισμένα από τα αυθεντικά είχαν εξαφανιστεί. Χωρίς τους μουσουλμάνους μελετητές δεν θα γνωρίζαμε ούτε τα μισά απ’ όσα γνωρίζουμε για την επιστήμη των προγόνων μας. Και όχι μόνο αυτό: από αυτές ακριβώς τις μεταφράσεις δημιουργήθηκαν τα θεμέλια της ευρωπαϊκής επιστήμης και φιλοσοφίας μετά το 1100 περίπου.
Η ισλαμική επιστήμη επεκτάθηκε ανατολικά και δυτικά, όπως
ακριβώς και τα μουσουλμανικά εδάφη. Ο Αριστοτέλης θαυμαζόταν στον δυτικό
κόσμο όσο και στην Ευρώπη και μάλιστα εντάχθηκε στην ισλαμική
φιλοσοφία.
Οι “Ινδοαραβικοί” αριθμοί και η προέλευση της λέξης “άλγεβρα”
Εν τω μεταξύ, ιδέες από την Ινδία και την Κίνα έκαναν την εμφάνισή τους στη Δύση. Το χαρτί από την Κίνα καθιστούσε πολύ ευκολότερη την παραγωγή χειρόγραφων, αν και ακόμη τα κείμενα έπρεπε να αντιγράφονται με το χέρι, με αποτέλεσμα τα σφάλματα να είναι συχνά. Από την Ινδία, ήρθαν οι αριθμοί από το 1 έως το 9, η έννοια το μηδενός και της αξίας της θέσης των ψηφίων. Όλα ήταν επινοήσεις των Ινδών μαθηματικών.
Οι Ευρωπαίοι μπορούσαν να εκτελούν υπολογισμούς με ρωμαϊκούς αριθμούς, όπως ο Ι, ΙΙ και το ΙΙΙ, οι οποίοι όμως παρέμεναν δύσχρηστοι παρότι τους χρησιμοποιούσαν πολύ. Όταν οι Ευρωπαίοι μετέφρασαν τα ισλαμικά έργα στα λατινικά, ονόμασαν τους συγκεκριμένους αριθμούς “Αραβικούς”.
Αν ήθελαν να είναι περισσότερο ακριβείς, θα έπρεπε να τους είχαν ονομάσει “Ινδοαραβικούς”, αλλά αυτό θα ήταν σκέτος γλωσσοδέτης! Η λέξη “άλγεβρα” προέρχεται μάλιστα από τον όρο «al-jabr», που βρισκόταν στον τίτλο ενός πολυμεταφρασμένου βιβλίου ενός Άραβα μαθηματικού του 9ου αιώνα.
Η ατμόσφαιρα
Πόσο ψηλή είναι η ατμόσφαιρα, η ζώνη του αέρα που αναπνέουμε και περιβάλλει την υδρόγειο;
Ο Ιμπν Μου’αντχ, τον 11ο αιώνα, βρήκε έναν έξυπνο τρόπο για να το ανακαλύψει. Ισχυρίστηκε ότι το λυκόφως, δηλαδή το διάστημα κατά το οποίο ο ήλιος έχει δύσει, αλλά ο ουρανός είναι ακόμη φωτεινός, υπάρχει διότι οι αποδυναμωμένες ακτίνες του ήλιου ανακλώνται από υδρατμούς ψηλά στην ατμόσφαιρα. Παρατηρώντας το πόσο γρήγορα εξαφανιζόταν ο ήλιος από τον απογευματινό ουρανό, υπολόγισε ότι ο ήλιος στο λυκόφως βρισκόταν 19 μοίρες κάτω από τον ορίζοντα. Από εκεί υπολόγισε ότι το ύψος της ατμόσφαιρας ήταν 83 χιλιόμετρα. Όχι και τόσο μακριά από τα 100 χιλιόμετρα που σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι το ύψος της.
Αστρονομία
Οι αστρονόμοι της Μέσης Ανατολής παρατηρούσαν τα άστρα και οι χάρτες και πίνακες των νυχτερινών ουρανών ήταν καλύτεροι από εκείνους των δυτικών αστρονόμων. Πίστευαν και αυτοί ότι η Γη είναι ο κέντρο του Σύμπαντος. Υπήρξαν όμως δύο μουσουλμάνοι αστρονόμοι, ο Αλ Τουσί στην Περσία και ο Ιμπν αλ Σατίρ στη Συρία, οι οποίοι κατασκεύασαν διαγράμματα και εκτέλεσαν ορισμένους υπολογισμούς που αποδείχθηκαν σημαντικοί για τον Πολωνό αστρονόμο Κοπέρνικο, 300 χρόνια αργότερα.
Ιατρική
Η ιατρική, περισσότερο από κάθε άλλη ισλαμική επιστήμη, άσκησε τη μεγαλύτερη επίδραση στην ευρωπαϊκή σκέψη. Ο Ραζής, όπως είναι γνωστός στη Δύση, έζησε από το 854 έως το 925 και έγραψε σημαντικά έργα για την ιατρική. Περιέγραψε με ακρίβεια την ευλογιά, μια ασθένεια που πολλοί έτρεμαν, διότι σκότωνε αρκετά θύματά της και σημάδευε όσους επιβίωναν. Ο Ραχής διέκρινε την ευλογιά από την ιλαρά, μια ασθένεια από την οποία ακόμη νοσούν παιδιά και ορισμένοι ενήλικες.
Ο Αβικέννας, έζησε το 980 – 1037 και ήταν ο πιο σημαντικός γιατρός του Ισλάμ. Όπως και πολλοί άλλοι μουσουλμάνοι λόγιοι, ασχολήθηκε με πολλούς γνωστικούς κλάδους, όχι μόνο με την ιατρική, αλλά και με τη φιλοσοφία, τα μαθηματικά και τη φυσική. Ως επιστήμονας, ο Αβικέννας ανέπτυξε τις απόψεις του Αριστοτέλη για το φως και διόρθωσε τον Γαληνό σε αρκετά σημεία. Ο “Κανών της Ιατρικής” του ήταν ένα από τα πρώτα αραβικά βιβλία που μεταφράστηκαν στα λατινικά και χρησιμοποίηθηκε ως εγχειρίδιο σε πολλές ευρωπαϊκές ιατρικές σχολές για σχεδόν 400 χρόνια. Χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα σε ορισμένες σύγχρονες ισλαμικές χώρες, ατυχώς, αφού είναι θλιβερά απαρχαιωμένο.
Για περισσότερο από 300 χόνια, το σημαντικότερο επιστημονικό και φιλοσοφικό εργό στον κόσμο επιτελούνταν σε ισλαμικές χώρες. Όσο η Ευρώπη κοιμόταν, η Μέση Ανατολή και η ισλαμική Ισπανία εργάζονταν. Τα σημαντικότερα κέντρα ήταν η Βαγδάτη, η Δαμασκός, το Κάιρο και η Κόρντοβα στην Ισπανία. Οι πόλεις αυτές είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Πεφωτισμένους ηγέτες που εκτιμούσαν και ενίοτε χρηματοδοτούσαν την έρευνα και ήταν ανεκτικοί απέναντι σε μελετητές προερχόμενους από οποιαδήποτε πίστη. Έτσι, σε αυτό το κίνημα συνεισέφεραν Χριστιανοί και Εβραίοι, καθώς και μουσουλμάνοι.
Η απόκτηση γνώσης από οποιαδήποτε πηγή δεν ήταν βέβαια αρεστή σε όλους τους ηγεμόνες του Ισλάμ. Ορισμένοι πίστευαν ότι το Κοράνι περιείχε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζει ένα άνθρωπος. Οι εντάσεις αυτές εξακολουθούν να εκδηλώνονται και σήμερα. Η επιστήμη ήταν πάντοτε ισχυρότερη σε πολιτισμούς που είναι ανοιχτοί στο καινούριο, αφού η διερεύνηση του κόσμου κρύβει εκπλήξεις.
Οι “Ινδοαραβικοί” αριθμοί και η προέλευση της λέξης “άλγεβρα”
Εν τω μεταξύ, ιδέες από την Ινδία και την Κίνα έκαναν την εμφάνισή τους στη Δύση. Το χαρτί από την Κίνα καθιστούσε πολύ ευκολότερη την παραγωγή χειρόγραφων, αν και ακόμη τα κείμενα έπρεπε να αντιγράφονται με το χέρι, με αποτέλεσμα τα σφάλματα να είναι συχνά. Από την Ινδία, ήρθαν οι αριθμοί από το 1 έως το 9, η έννοια το μηδενός και της αξίας της θέσης των ψηφίων. Όλα ήταν επινοήσεις των Ινδών μαθηματικών.
Οι Ευρωπαίοι μπορούσαν να εκτελούν υπολογισμούς με ρωμαϊκούς αριθμούς, όπως ο Ι, ΙΙ και το ΙΙΙ, οι οποίοι όμως παρέμεναν δύσχρηστοι παρότι τους χρησιμοποιούσαν πολύ. Όταν οι Ευρωπαίοι μετέφρασαν τα ισλαμικά έργα στα λατινικά, ονόμασαν τους συγκεκριμένους αριθμούς “Αραβικούς”.
Αν ήθελαν να είναι περισσότερο ακριβείς, θα έπρεπε να τους είχαν ονομάσει “Ινδοαραβικούς”, αλλά αυτό θα ήταν σκέτος γλωσσοδέτης! Η λέξη “άλγεβρα” προέρχεται μάλιστα από τον όρο «al-jabr», που βρισκόταν στον τίτλο ενός πολυμεταφρασμένου βιβλίου ενός Άραβα μαθηματικού του 9ου αιώνα.
Η ατμόσφαιρα
Πόσο ψηλή είναι η ατμόσφαιρα, η ζώνη του αέρα που αναπνέουμε και περιβάλλει την υδρόγειο;
Ο Ιμπν Μου’αντχ, τον 11ο αιώνα, βρήκε έναν έξυπνο τρόπο για να το ανακαλύψει. Ισχυρίστηκε ότι το λυκόφως, δηλαδή το διάστημα κατά το οποίο ο ήλιος έχει δύσει, αλλά ο ουρανός είναι ακόμη φωτεινός, υπάρχει διότι οι αποδυναμωμένες ακτίνες του ήλιου ανακλώνται από υδρατμούς ψηλά στην ατμόσφαιρα. Παρατηρώντας το πόσο γρήγορα εξαφανιζόταν ο ήλιος από τον απογευματινό ουρανό, υπολόγισε ότι ο ήλιος στο λυκόφως βρισκόταν 19 μοίρες κάτω από τον ορίζοντα. Από εκεί υπολόγισε ότι το ύψος της ατμόσφαιρας ήταν 83 χιλιόμετρα. Όχι και τόσο μακριά από τα 100 χιλιόμετρα που σήμερα γνωρίζουμε ότι είναι το ύψος της.
Αστρονομία
Οι αστρονόμοι της Μέσης Ανατολής παρατηρούσαν τα άστρα και οι χάρτες και πίνακες των νυχτερινών ουρανών ήταν καλύτεροι από εκείνους των δυτικών αστρονόμων. Πίστευαν και αυτοί ότι η Γη είναι ο κέντρο του Σύμπαντος. Υπήρξαν όμως δύο μουσουλμάνοι αστρονόμοι, ο Αλ Τουσί στην Περσία και ο Ιμπν αλ Σατίρ στη Συρία, οι οποίοι κατασκεύασαν διαγράμματα και εκτέλεσαν ορισμένους υπολογισμούς που αποδείχθηκαν σημαντικοί για τον Πολωνό αστρονόμο Κοπέρνικο, 300 χρόνια αργότερα.
Ιατρική
Η ιατρική, περισσότερο από κάθε άλλη ισλαμική επιστήμη, άσκησε τη μεγαλύτερη επίδραση στην ευρωπαϊκή σκέψη. Ο Ραζής, όπως είναι γνωστός στη Δύση, έζησε από το 854 έως το 925 και έγραψε σημαντικά έργα για την ιατρική. Περιέγραψε με ακρίβεια την ευλογιά, μια ασθένεια που πολλοί έτρεμαν, διότι σκότωνε αρκετά θύματά της και σημάδευε όσους επιβίωναν. Ο Ραχής διέκρινε την ευλογιά από την ιλαρά, μια ασθένεια από την οποία ακόμη νοσούν παιδιά και ορισμένοι ενήλικες.
Ο Αβικέννας, έζησε το 980 – 1037 και ήταν ο πιο σημαντικός γιατρός του Ισλάμ. Όπως και πολλοί άλλοι μουσουλμάνοι λόγιοι, ασχολήθηκε με πολλούς γνωστικούς κλάδους, όχι μόνο με την ιατρική, αλλά και με τη φιλοσοφία, τα μαθηματικά και τη φυσική. Ως επιστήμονας, ο Αβικέννας ανέπτυξε τις απόψεις του Αριστοτέλη για το φως και διόρθωσε τον Γαληνό σε αρκετά σημεία. Ο “Κανών της Ιατρικής” του ήταν ένα από τα πρώτα αραβικά βιβλία που μεταφράστηκαν στα λατινικά και χρησιμοποίηθηκε ως εγχειρίδιο σε πολλές ευρωπαϊκές ιατρικές σχολές για σχεδόν 400 χρόνια. Χρησιμοποιείται ακόμη και σήμερα σε ορισμένες σύγχρονες ισλαμικές χώρες, ατυχώς, αφού είναι θλιβερά απαρχαιωμένο.
Για περισσότερο από 300 χόνια, το σημαντικότερο επιστημονικό και φιλοσοφικό εργό στον κόσμο επιτελούνταν σε ισλαμικές χώρες. Όσο η Ευρώπη κοιμόταν, η Μέση Ανατολή και η ισλαμική Ισπανία εργάζονταν. Τα σημαντικότερα κέντρα ήταν η Βαγδάτη, η Δαμασκός, το Κάιρο και η Κόρντοβα στην Ισπανία. Οι πόλεις αυτές είχαν ένα κοινό χαρακτηριστικό. Πεφωτισμένους ηγέτες που εκτιμούσαν και ενίοτε χρηματοδοτούσαν την έρευνα και ήταν ανεκτικοί απέναντι σε μελετητές προερχόμενους από οποιαδήποτε πίστη. Έτσι, σε αυτό το κίνημα συνεισέφεραν Χριστιανοί και Εβραίοι, καθώς και μουσουλμάνοι.
Η απόκτηση γνώσης από οποιαδήποτε πηγή δεν ήταν βέβαια αρεστή σε όλους τους ηγεμόνες του Ισλάμ. Ορισμένοι πίστευαν ότι το Κοράνι περιείχε όλα όσα χρειάζεται να γνωρίζει ένα άνθρωπος. Οι εντάσεις αυτές εξακολουθούν να εκδηλώνονται και σήμερα. Η επιστήμη ήταν πάντοτε ισχυρότερη σε πολιτισμούς που είναι ανοιχτοί στο καινούριο, αφού η διερεύνηση του κόσμου κρύβει εκπλήξεις.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου