SOS από τα στενότερα εξελικτικά μας ξαδέρφια

Ερευνητές στην Αφρική ανακάλυψαν έναν τεράστιο πληθυσμό ασυνήθιστα μεγάλων χιμπαντζήδων, οι οποίοι τρέφονται με λεοπαρδάλεις και γιγάντια σαλιγκάρια, σε μία περιοχή που περιγράφεται ως η "τελευταία ανέγγιχτη έκταση άγριας φύσης" της ηπείρου. 

Συμφωνεί ή διαφωνεί κανείς με την (αποδεδειγμένη πλέον) θεωρία της Εξέλιξης ή της συγγένειας του ανθρώπου με άλλα ζώα, δεν μπορεί παρά να νιώσει δέος, στη θέα ενός πληθυσμού πρωτευόντων θηλαστικών που είναι οργανωμένος σαν κοινωνία, με ήθη και συγκεκριμένα μοτίβα συμπεριφοράς, του οποίου τα μέλη γνωρίζουν και τη χρήση εργαλείων. Ενός πληθυσμού που θυμίζει εμάς, τους ανθρώπους.

Ένας τέτοιος, μυστηριώδης πληθυσμός φαίνεται ότι ζει σε μία από τις πιο επικίνδυνες και άγριες περιοχές του πλανήτη. Στο απομακρυσμένο και παρθένο δάσος Bili-Uele, στο βόρειο τμήμα της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κογκό, στα σύνορα της Κεντροαφρικανικής Δημοκρατίας, ένας πολιτισμός χιμπαντζήδων ευδοκιμεί.

Η ύπαρξη της ομάδας των πιθήκων, η οποία ενδέχεται να είναι η πολυπληθέστερη σε ολόκληρη την Αφρική, παρέμενε, μέχρι πρόσφατα, μυστική. Την έφεραν στο φως ερευνητές, οι οποίοι ταξίδεψαν χιλιάδες χιλιόμετρα, αποφεύγοντας λαθροθήρες και παραστρατιωτικούς, για να φτάσουν σε "έναν από τους τελευταίους ακμάζοντες μέγα-πολιτισμούς χιμπαντζήδων".

  

Λεοπαρδάλεις και αφρικανικά σαλιγκάρια στο μενού

Οι ασυνήθιστα μεγάλοι χιμπαντζήδες του Bili-Uele μοιράζονται ένα μοναδικό σύνολο ηθών, εθίμων και συμπεριφοράς. Πολύ συχνότερα από άλλους χιμπαντζήδες, τρέφονται με λεοπαρδάλεις και κτίζουν φωλιές στο έδαφος. Παράλληλα, λατρεύουν τα αφρικανικά σαλιγκάρια, τα οποία χτυπούν σε πέτρες ή κούτσουρα, για να ανοίξουν το κέλυφός τους.

Ο Cleve Hicks, ειδικός στα πρωτεύοντα θηλαστικά, από το Ινστιτούτο Max Planck, στη Λειψία της Γερμανίας, δήλωσε: “Αυτό είναι ένα από τα λίγα μέρη που απέμειναν στη Γη με έναν τεράστιο, συνεχή πληθυσμό χιμπαντζήδων. Υπολογίζουμε ότι υπάρχουν [εδώ] πολλές χιλιάδες άτομα, ίσως δεκάδες χιλιάδες”.

Αυτό που απουσιάζει από τα παρθένα δάση του Κογκό είναι ο άνθρωπος. Το Bili-Uele, ειδικότερα, παραμένει ένα από τα ελάχιστα ανέγγιχτα μέρη άγρια φυσικής ομορφιάς, στην Αφρική. Ωστόσο, το status quo αναμένεται να αλλάξει, δυστυχώς, σύντομα. Οι λαθροθήρες έχουν, ήδη, αρχίσει να προχωρούν βαθιά στο δάσος και η περιοχή των χιμπαντζήδων βρίσκεται σε κίνδυνο.

Η απειλή που λέγεται άνθρωπος

Επιπλέον, σύμφωνα με αναφορές μελών της ομάδας ερευνητών που έκανε την ανακάλυψη, ο Στρατός Αντίστασης του Κυρίου κινείται στα πέριξ, ενώ πρόσφυγες από τον πόλεμο στην Κεντροαφρικανική Δημοκρατία, αλλά και ένοπλοι από τις αντιμαχόμενες πλευρές βρίσκουν καταφύγιο και ιδρύουν βάσεις στην περιοχή.

Όπως υποστηρίζουν οι ερευνητές, η αυξανόμενη δραστηριότητα στο δάσος που στρέφει την προσοχή προς τα εκεί, είναι κακή είδηση για τον μέγα-πολιτισμό των χιμπαντζήδων. Η τεράστια αγορά κρέατος άγριων ζώων του Κογκό αναζητά συνεχώς νέες πηγές τροφοδότησης και ένας τόσο μεγάλος πληθυσμός μεγάλων πιθήκων θα ήταν “θείο δώρο” για τους κυνηγούς.

Στα άλλα μέρη της Αφρικής, η ανθρώπινη καταστροφή έχει μειώσει τον πληθυσμό χιμπαντζήδων της ηπείρου, από πολλά εκατομμύρια σε μερικές εκατοντάδες χιλιάδες, κατά τον τελευταίο αιώνα. Μόνο στο νότιο κομμάτι του δάσους, αυτό που δεν έχει γλυτώσει από την ανθρώπινη παρουσία, υπολογίζεται ότι 400 χιμπαντζήδες σκοτώνονται για το κρέας τους, ετησίως.

Στα χαρτιά, οι χιμπαντζήδες θεωρούνται είδος προς εξαφάνιση και προστατεύονται πλήρως από το δίκαιο της Λαϊκής Δημοκρατίας του Κογκό. Αλλά, στην πράξη, εικάζεται ότι ακόμα και μέλη των οι επίσημων δυνάμεων ασφαλείας ασχολούνται με τη λαθροθηρία. Οι ερευνητές υπολογίζουν ότι χρειάζονται, τουλάχιστον, 20 φύλακες, για την ασφάλεια του Bili-Uele από τους λαθροθήρες.

Η τελευταία μας ευκαρία να σώσουμε τα εξελικτικά μας ξαδέρφια;

Οι τοπικοί θρύλοι μιλούσαν, πάντα, για γιγάντιους πιθήκους που τρώνε λιοντάρια και ουρλιάζουν στο φεγγάρι. Τώρα, σε μία από τις τελευταίες παρθένες εκτάσεις άγριας ζωής, αποδεικνύονται αληθινοί. Χρειάζεται, όμως, μεγάλη αποφασιστικότητα, αν θέλουμε να μην χάσουμε για πάντα την ευκαιρία να διατηρήσουμε και να γνωρίσουμε καλύτερα ένα ολόκληρο οικοσύστημα χιμπαντζήδων.

Στα μέσα του περασμένου Φεβρουαρίου, εκπρόσωποι 46 χωρών κατέληξαν στη Διακήρυξη του Λονδίνου, μία συμφωνία που ενισχύει τη διακρατική συνεργασία κατά του εμπορίου άγριας ζωής. Δόθηκε ιδιαίτερη έμφαση στους ελέφαντες, τους ρινόκερους και τις τίγρεις. Αν οι χιμπαντζήδες παραμείνουν απροστάτευτοι, κινδυνεύουμε να χάσουμε τα στενότερα εξελικτικά μας "ξαδέρφια".