Μια προσευχή για την κόρη μου...

Αγαπημένο μου κοριτσάκι,

Τώρα που έγινες 10 ετών, θέλω να σου γράψω κάτι που έχει μεγάλη σημασία για μένα. Αναρωτήθηκες ποτέ πως γίνεται να γνωρίζουμε αυτά που γνωρίζουμε;Πώς ξέρουμε για παράδειγμα, ότι τα αστέρια είναι τεράστιες μπάλες φωτιάς πάρα πολύ μακριά απο τη Γη;Και πως γνωρίζουμε ότι η Γη είναι μια μικρότερη πέτρινη μπαλίτσα που περιστρέφεται γύρω απο ένα απο αυτά τα αστέρια, τον Ήλιο;

Η απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα είναι η "Απόδειξη".Μερικές φορές "Απόδειξη" σημαίνει το να βλέπουμε ότι κάτι είναι αληθινό. Οι αστροναύτες ταξίδεψαν μακριά απο τη Γη, ώστε να δουν με τα ίδια τους τα μάτια ότι είναι στρογγυλή.Άλλες φορές τα μάτια μας χρειάζονται βοήθεια. Ο Αποσπερίτης μοιάζει με μιά σπίθα στον ουρανό, αλλά με τη βοήθεια ενός τηλεσκοπίου μπορείς να δεις ότι είναι και αυτός μια όμορφη πέτρινη μπάλα, σαν τη Γη-ο πλανήτης που ονομάζουμε Αφροδίτη. Απόδειξη δεν είναι όμως πάντα η απλή παρατήρηση. 'Οταν γίνεται ένα έγκλημα, σχεδόν ποτέ δεν παρατηρεί κανείς τον δολοφόνο. Οι ανακριτές όμως συλλέγουν στοιχεία, όπως δακτυλικά αποτυπώματα και αν τα συνδυάσουν με άλλα στοιχεία, βρίσκουν τελικά τον ύποπτο. Έτσι και οι επιστήμονες λειτουργούν συχνά σαν ανακριτές. Κάνουν μια υπόθεση (εικασία) και ψάχνουν στοιχεία για να την αποδείξουν. Επειδή όμως ο τρόπος με τον οποίο οι επιστήμονες ψάχνουν αποδείξεις για να μάθουν τον κόσμο είναι πολύ πιο έξυπνος απ'ότι μπορώ να περιγράψω σε ένα μικρό γράμμα, θέλω να προχωρήσω λίγο παρακατω (πέρα απο την "Απόδειξη") και να σε προειδοποιήσω για 3 κακούς λόγους για να πιστεύεις σε οτιδήποτε: ονομάζονται "Παράδοση", "Εξουσία" και "Αποκάλυψη".

1) Παράδοση
Πριν μερικούς μήνες είδα στην τηλεόραση να έχουν καλέσει 20 παιδιά που πίστευαν σε διάφορες θρησκείες. Μερικά ήταν Χριστιανοί, άλλοι Ιουδαϊστές, Μουσουλμάνοι, Ινδουιστές ή Βουδιστές. Ο κύριος με το μικρόφωνο πήγαινε σε κάθε παιδί και το ρωτούσε τι πίστευε. Αυτό που απάντησαν δείχνει ακριβώς αυτό που εννοώ με τη λέξη Παράδοση. Η πίστη του παιδιού δεν είχε καμία σχέση με αποδείξεις. Παρουσίασαν απλώς αυτά που πίστευαν οι γονείς και οι παππούδες τους, οι οποίοι με τη σειρά τους, δεν βασίζονταν ούτε εκείνοι σε αποδείξεις. Βέβαια απο τη στιγμή που πίστευαν σε διαφορετικά πράγματα,δεν μπορούν να εχουν όλοι δίκιο. Όμως ο κύριος με το μικρόφωνο το θεωρούσε φυσιολογικό. Αυτό λοιπόν είναι η παράδοση.Να πιστεύεις αυτό που πίστευαν οι παππούδες σου, οι προπαππούδες και πάει λέγοντας. Ή απο βιβλία που παραδίδονται απο μια γενιά στην άλλη διαμέσου των αιώνων. Τα παραδοσιακά είδη πίστης όμως δεν στηρίζονται πουθενά. Ίσως κάποιος κάποτε δημιούργησε μια ιστορία για το θεό Θωρ και επειδή αυτή η ιστορία μεταφέρθηκε απο γενιά σε γενιά και είναι τόσο παλιά, την κάνει να φαίνεται σημαντική. Αυτό όμως είναι το πρόβλημα: όσο παλιά και αν είναι μια ιστορία, είναι ακόμη τόσο αληθινή ή ψεύτικη όσο ήταν η αρχική ιστορία!

2) Εξουσία
Η εξουσία ως λόγος για να πιστεύεις σε κάτι, σημαίνει ότι το πιστεύεις επειδή σου το είπε κάποιος που είναι σημαντικός. Στη ρωμαιοκαθολική εκκλησία, ο Πάπας είναι το πιο σημαντικό πρόσωπο και πολλοί άνθρωποι πιστεύουν ότι έχει δίκιο μόνο και μόνο επειδή είναι ο Πάπας. Σε ένα παρακλάδι της μουσουλμανικής θρησκείας, πολλοί νέοι μουσουλμάνοι είναι έτοιμοι να διαπράξουν φόνους επειδή τους το ζητούν οι Αγιατολλάχ που είναι σημαντικοί για αυτούς. Επίσης, στην καθημερινή ζωή πιστεύουμε πολλές φορές ότι μας λένε οι γονείς μας γιατί είναι πολύ σημαντικοί για μας (ειδικά στην παιδική ηλικία) και πρέπει να τους εμπιστευόμαστε. Βέβαια, ακόμη και στην επιστήμη πολλές φορές δεν βλέπουμε εμείς οι ίδιοι την Απόδειξη και πρέπει να πιστεψουμε στα λόγια κάποιου σημαντικού ανθρώπου. Δεν έχω δει με τα ίδια μου τα μάτια ότι η ταχύτητα του φωτός είναι 300.000 χλμ το δευτερόλεπτο!Αλλά πιστεύω αυτό που μου είπε ο Einstein. Όμως, υπάρχει διαφορά. Οι άνθρωποι που έχουν δει τις αποδείξεις, τις γράφουν σε βιβλία και ο καθένας μας μπορεί να τις ελεγξει προσεκτικά οποιαδήποτε στιγμή!

3) Αποκάλυψη
Κάποιοι άνθρωποι πιστεύουν σε κάτι επειδή, όπως ισχυρίζονται, μια μέρα στο δωμάτιο τους, ίσως την ώρα που προσεύχονταν, τους "αποκαλύφθηκε"η αλήθεια. Άλλοι άνθρωποι έχουν απλώς μια διαίσθηση μέσα τους ότι κάτι είναι σωστό, χωρίς να έχουν αποδείξεις ότι είναι σωστό και αυτή την διαίσθηση την ονομάζουν αποκάλυψη. Αυτές οι αποκαλύψεις όμως δεν αρκούν απο μόνες τους για να πιστέψουμε σε κάτι. Και στην επιστήμη έχει αξία η διαίσθηση, αλλά μόνο για να σου δώσει ιδέες τις οποίες αργότερα πρέπει οπωσδήποτε να ελέγξεις και να αποδείξεις αν είναι σωστές.

Σίγουρα θα αναρωτιέσαι τι μπορούμε να κάνουμε για όλα αυτά;Δεν είναι εύκολο για σένα να κάνεις κάτι γιατί είσαι μόνο 10 ετών. Αλλά μπορείς να δοκιμάσεις το εξής: την επόμενη φορά που κάποιος θα σου πει κάτι που ακούγεται σημαντικό, σκέψου: "Είναι αυτό κάτι που το γνωρίζει ο κόσμος επειδή υπάρχουν αποδείξεις; Ή είναι κάτι που οι άνθρωποι πιστεύουν μόνο εξαιτίας της παράδοσης, της εξουσίας ή της αποκάλυψης;" Και την επόμενη φορά που κάποιος θα σου πει ότι κάτι είναι αληθινό, ρώτησε τον: "Τι αποδείξεις έχουμε γι'αυτό;" Και αν δεν μπορέσει να σου δώσει μια καλή απάντηση, ελπίζω να σκεφτείς πολύ προσεκτικά πριν πιστέψεις λέξη...


Ο αγαπημένος σου μπαμπάς