Oι καλές πράξεις είναι μεταδοτικές, σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα. Κάνοντας έστω και μια «ασήμαντη» καλή πράξη, όπως -παραδείγματος χάρη- να κρατήσουμε την πόρτα μέχρι να περάσει αυτός που μας ακολουθεί, κάνουμε και τον αποδέκτη της να μας μιμηθεί ή να κάνει κάτι άλλο εξίσου καλό.
Από την άλλη πλευρά, αυτή η διαδικασία έχει ένα κόστος, σύμφωνα με τους ψυχολόγους. Αυτοί που έκαναν μια καλή πράξη κατά πάσα πιθανότητα θα κάνουν και μια εξίσου ασήμαντη «κακή πράξη» σαν να τους δίνει το ελεύθερο η προηγούμενη καλή συμπεριφορά τους.
Οι ερευνητές προσπαθήσαν να διαπιστώσουν αν αυτό που δέχονταν αξιωματικά μέχρι σήμερα πράγματι ισχύει. Κι όπως φαίνεται η απάντηση είναι καταφατική, αν και οι συνέπειές της είναι περιορισμένες.
Οι επιστημονικές διαπιστώσεις εξήχθησαν από τον έλεγχο της καθημερινής ηθικής εκατοντάδων ανθρώπων κατά τον οποίο εξετάστηκαν οι ηθικές κρίσεις και τάσεις των συμμετεχόντων στη μελέτη σε τακτά διαστήματα μέσα στην ημέρα. Κι αυτό κατέστη δυνατό με σύντομα μηνύματα στο κινητό. Oι περισσότερες από τις προηγούμενες μελέτες είχαν πραγματοποιηθεί στο εργαστήριο και οι εθελοντές έπρεπε να λάβουν πολύ σημαντικές αποφάσεις σε διλήμματα που δεν συναντούσαν στην πραγματική τους ζωή.
Η νέα μελέτη, η οποία δημοσιεύεται στο περιοδικό Science, δίνει στους ψυχολόγους την ευκαιρία να επαληθεύσουν τις θεωρίες τους περί ηθικής συμπεριφοράς στον πραγματικό κόσμο και ταυτόχρονα μας παρέχει μια ιδέα για το περιεχόμενο μιας τυχαίας ημέρας. Μας αποκαλύπτει τη συχνότητα των καλών και κακών συμπεριφορών, ποια είναι τα πλημμελήματα που θα μπορούσαμε να έχουμε διαπράξει και πώς επηρεάζεται η κρίση από τις πολιτικές και θρησκευτικές πεποιθήσεις. Η ερευνητική ομάδα του Βίλχελμ Χόφμαν του Πανεπιστημίου της Κολωνίας «στρατολόγησε» 1.252 άτομα τα οποία συμφώνησαν να απαντούν σε μηνύματα σχετικά με τα «καλά» και «κακά» περιστατικά που βίωσαν ή απλά άκουσαν. Τα μηνύματα έφταναν στα τηλέφωνα των εθελοντών πέντε φορές ημερησίως επί τρεις ημέρες. Σε κάθε μήνυμα οι ερευνητές ρωτούσαν αν συνέβη κάτι καλό ή κάτι κακό, τι ήταν αυτό, ποιος ευθυνόταν και πόσο καλό ή κακό ήταν.
«Δεν ήταν υπερβολικά παρεμβατική ή ενοχλητική αυτή η μέθοδος, ιδιαίτερα αν τη συγκρίνει κανείς με όλα τα μέιλ και τα μηνύματα που λαμβάνει σε καθημερινή βάση», δήλωσε η Εβελιν Μπεχάρ, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Ιλινόι, που συμμετείχε στην έρευνα. «Απαντώντας στα μηνύματα, απέκτησα καλύτερη επίγνωση του τι συνέβαινε γύρω μου. Απέκτησα ταυτόχρονα και μεγαλύτερη αυτογνωσία».
Οι συμμετέχοντες ανέφεραν ένα τέτοιο επεισόδιο κάθε ημέρα, ενώ τα καλά συμβάντα ήταν περίπου ισάριθμα με τα κακά. Τα επεισόδια μπορούσαν να καταταγούν σε τρεις κατηγορίες: φροντίδα / βλάβη (το να βοηθήσεις κάποιον τουρίστα να βρει τον δρόμο του ή αντιθέτως να τον σπρώξεις απότομα), δικαιοσύνη / αδικία (το να δώσεις γενναίο φιλοδώρημα ή η περικοπή των επιδομάτων για τους φτωχούς) και αφοσίωση / απιστία (να πας στο οικογενειακό τραπέζι ή να συναντήσεις κάποιον για εξωσυζυγική περιπέτεια).
«Καταφέραμε να λάβουμε μια ηθική βάση της καθημερινότητας», εξηγεί ένας από τους συντάκτες της έκθεσης, ο Ντάνιελ Βισνέσκι. Χαρακτηριστικά, η έρευνα δεν διαπίστωσε διαφορές ανάμεσα σε αυτούς που πιστεύουν στον Θεό και σε εκείνους που δεν έχουν καμία σχέση με οποιαδήποτε θρησκεία. Ωστόσο, βρήκε στοιχεία που στηρίζουν θεωρίες οι οποίες είχαν διατυπωθεί έπειτα από εργαστηριακά πειράματα. Παραδείγματος χάριν, οι ψυχολόγοι χαρακτηρίσαν «μεταδοτικές» τις καλές πράξεις. Οι αποδέκτες τους έχουν περίπου κατά 10% περισσότερες πιθανότητες συγκριτικά με τον μέσο άνθρωπο να κάνουν κι αυτοί με τη σειρά τους κάποια καλή πράξη. Ταυτόχρονα, όσοι έχουν κάνει μία καλή πράξη έχουν κατά 3% περισσότερες πιθανότητες να κάνουν και κάτι όχι και τόσο καλό, όπως π.χ. να είναι αγενείς μέσα στην ίδια ημέρα σαν να έχουν την ηθική άδεια να το πράξουν.
Τέλος, οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι υπάρχει μια θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στην πολιτική Δεξιά και Αριστερά καθώς οι Συντηρητικοί σκέφτονται τι είναι ηθικό με βάση την πίστη και την αφοσίωση ενώ οι αριστεροί με βάση τη δικαιοσύνη και την ελευθερία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου